ux چیست ؟ چگونه باید ux سایت را بهبود بخشید

ux چیست و چرا در طراحی سایت مهم است ! ux یکی از مفاهیم مهم در حوزه طراحی و برنامه نویسی سایت است که هم در بخش طراحی و هم در بخش برنامه نویسی مطرح است . میتوان گفت بخش طراحی و بخش برنامه نویسی ، هردو دست به دست هم خواهند داد تا یک ux صحیح و قابل قبول ایجاد شود ! ux در اصطلاح لاتین user experience یا همان تجربه کاربری است . کاربری که وارد وب سایت شما خواهد شد ، با یک سری طراحی ، یک سری المان ها و برخی رویدادها مواجه خواهد شد .

شما به عنوان یک کاربر قصد دارید تا از یک سایت که فروشگاه اینترنتی است خرید کنید . برای مثال سایت دیجی کالا را تصور کنید . هنگام ورود به این وب سایت ، شما با تعدادی منوهای دسته بندی محصول ، پیشنهادات ویژه ، بخشی تحت عنوان آخرین محصولات ، محصولات پیشنهادی ، محصولات پربازدید و … مواجه هستید . اینگونه تصور می کنید که تمامی این المان ها به شکل تصادفی و دلخواه روی سایت قرار داده شده و شما نیز که قصد طراحی یک قالب با زبان های طراحی همچون css و html برای خودتان دارید ، قصد دارید تا قسمت هایی را مثل سایت های دیگر با عنوان محصولات پرفروش و دسته بندی و وبلاگ و … قرار دهید .

اما تمام موضوع به این سادگی نیست ! زمانی که یک وب سایت قصد ارائه شدن در فضای اینترنت را دارد ، به مرور زمان مخاطبان خود را بدست خواهد آورد و باید دید که مخاطبین از چه روش هایی قصد تعامل با وب سایت و استفاده از خدمات شما را دارند . در تمامی وب سایت ها باید علاوه بر زیبایی ظاهر کار ، به فکر مخاطب نهایی وب سایت بود . یعنی شخصی که قصد دارد تا به عنوان مشتری از خدمات سایت شما استفاده نموده و یا خریدی از شما انجام دهد .

ux شامل تمامی کارها و فرآیندهایی است که یک تجربه کاری خوب را از وب سایت شما به کاربر منتقل خواهد کرد . در ابتدا کمی ساده تر روی موضوع ux صحبت کنیم . تصور کنید که شما وارد یک فروشگاه اینترنتی شدید و قصد دارید تا در دسته بندی لوازم خانگی محصولی را جسجو کنید … در اولین گام ذهنیت شما اینگونه است که به سراغ منو اصلی یا قسمت های بالایی وب سایت رفته و به دنبال لینکی تحت عنوان فروشگاه یا دسته بندی و مواردی از این دست باشید !!

اگر در منوی بالای سایت این گزینه را پیدا نکنید ، کمی پایین تر آمده و دنبال بخشی همانند دسته بندی های تصویری خواهید گشت ! اگر در این بخش نیز دسته بندی درستی انجام نشده بود ، نهایتا به دنبال فرم جستجوی محصول خواهید بود که از طریق جستجوی نام محصول ، به آن برسید . پس این وب سایت عملا در حالت اولیه شما را حداقل در 3 مرحله به زحمت اضافی خواهد انداخت ! اما اگر تمامی دسته بندی های اصلی محصولات در منویی تحت عنوان دسته بندی ها ، در منو بالای سایت قرار داشتند ، شما تا چه اندازه راحت تر بودید ؟

همین احساس راحتی و حس خوب استفاده از وب سایت است که مسبب ایجاد یک ux و تجربه مناسب از وب سایت خواهد بود ! در مثال دیگری تصور کنید که به دنبال همان فرم جستجوی محصول هستید ، و اینبار با تلفن همراه وارد سایت فروشگاهی مدنظر شده‌اید . اگر فرم جستجوی محصول مخصوصا در داخل نسخه های موبایل که فضا برای نمایش تمام المان های سایت کم است ، مواردی از این دست بخوبی در بالای سایت جانمایی نشوند ، مطمئنا کاربر شما به مشکلات زیادی برخورد کرده و با بیشترین احتمال وب سایت شما را ترک خواهد کرد ، چرا که شما نتوانستید سریع ترین ابزار های دسترسی لازم را در اختیار او قرار دهید . به عنوان یک نمونه مطالعاتی همان سایت فروشگاهی دیجی کالا را در دو نسخه دسکتاپ و موبایل بررسی نموده و اهمیت موضوع ux را به راحتی درک کنید ! البته نمیتوان گفت که این وب سایت یا هر وب سایت بزرگی به شکل 100% موضوع ux را پیاده نموده است به این خاطر که همواره نیاز های کاربران متفاوت است اما میتوان با رعایت برخی موارد کلی در طراحی و برنامه نویسی سایت ، یک ux مناسب را در حالت کلی ایجاد کرد .

موارد کلی که منجر به داشتن ux مناسب می شود

همانطور که گفته شد عامل اصلی ایجاد یک ux مناسب ، ایجاد بستری راحت جهت کار مخاطبین نهایی است . در این بخش چندین مورد را به عنوان گزینه های اصلی ux اشاره خواهیم کرد تا با رعایت این موارد ، یک تجربه کاربری درست را برای کاربران خود ایجاد کنید .

اولین موضوع ، دسترسی کاربر به منوهای ناوبری است . معمولا اینگونه عادت کرده‌ایم که همیشه منوهای سایت را در بالاترین قسمت هر سایت مشاهده کنیم . این موضوع در بیش از 90% موارد صحیح است و می بایست بخش دسترسی به اصلی ترین صفحات سایت را در داخل منو ناوبری در ابتدای آن قرار دهیم اما اینکه چه مواردی داخل منو اصلی سایت قرار خواهد گرفت نیز مهم است . اگر دسته بندی های شما در سایت هایی همچون فروشگاه بسیا زیاد است ، در صورت استفاده از مگا منو ، ممکن است کاربر به لینک های زیادی دسترسی داشته باشد اما همین موضوع باعث سردرگمی او خواهد بود .

توصیه می شود در منو اصلی در صورتی که سایت فروشگاهی دارید ، اصلی ترین دسته بندی ها را قرار دهید ، برای مثال اگر یکی از دسته بندی های شما گوشی موبایل است و این دسته بندی دارای 40 نوع برند مختلف از جمله شیائومی ، سامسونگ ، بلک بری و … است ، لزومی ندارد تا همه برند ها را در منو اصلی قرار دهید . اگر قالب شما به شکل اصولی برنامه نویسی شده باشد ، کاربر پس از کلیک بر روی منو اصلی سایت ، وارد صفحه دسته بندی محصولات گوشی موبایل خواهد شد و در اینصورت میتوان با نمایش یک بخش فیلتر در ساید بار ، یا نمایش زیر دسته های موبایل ، تمامی برند هارا برای کاربر نمایش داد ! پس باید اینگونه موارد را در نظر داشت .

با برای مثال همین قسمت فیلترینگ ! در سایت های فروشگاهی اگر وارد دسته بندی محصولی همچون تلویزیون شوید ، خواهید دید که قستی در سمت راست یا چپ صفحه ( سایدبار ) برای فیلتر کردن تلویزیون ها بر اساس اندازه نمایشگر ( مثلا 32 اینچ ، 40 اینچ و … ) وجود دارد . این قسمت ها نباید تعدد زیادی داشته باشند و در اصلی ترین فاکتور ها ارائه شوند . برای مثال جهت فیلتر کردن تلوزیون ها میتوان از اندازه نمایشگر ، شرکت سازنده ، رنگ و نوع lcd یا led بودن استفاده کرد . ( این موارد بسته به برنامه نویسی قالب و همچنین تعریف ویژگی های فیلترینگ در سایت شما دارد ) .

در صفحات جزئیات محصول و زمانی که کاربر قصد دارد تا اطلاعات مربوط به یک محصول را مطالعه کند ، می بایست اطلاعات دقیقی در اخیتار او قرار داده شود چراکه این صفحه بخشی است که مخاطب با مطالعه دقیق ویژگی ها و امکانات محصول ، اقدام به خرید آن خواهد نمود . در داخل صفحه جزئیات ، معمولا در انتهایی ترین بخش صفحه ، قسمتی را تحت عنوان محصولات مرتبط نمایش می‌دهند که با محصولی که در حال مشاهده آن هستید در یک دسته بندی هستند . برای مثال اگر در حال مشاهده گوشی شیائومی مدل Redmi9a 128G هستید ، در بخش پایین سایر گوشی های دسته شیائومی در مدل Redmi9a نیز برای مخاطب نشان داده شود تا بدین طریق او را به کلیک روی محصولات بیشتر و گشت و گذار و سپری کردن زمان داخل سایت ترغیب کنید که این موضوع در بلند مدت باعث ارزشمند شدن سایت شما از نظر موتور های جستجو خواهد شد .

داشتن یک فرم جستجوی مناسب جهت سرچ سریع روی محصولات نیز میتواند برای داشتن یک ux خوب بسیار تاثیر گذارباشد . در داخل فرم جستجوی محصول نباید کاربر را زیاد در زحمت بیاندازید . وجود یک فیلد جهت وارد کردن نام محصول در اغلب اوقات کافی است . اما اگر تعدد محصولات شما بسیار زیاد بوده و اسامی مشابه نیز در بین محصولات شما وجود دارد ، میتوانید در کنار فیلد ورود نام محصول ، یک بخش انتحاب دسته بندی نیز قرار دهید ( که تنها دسته بندی های اصلی داخل آن نمایش داده شود ) تا کاربران ابتدا دسته محصول را انتخاب نموده و سپس با وارد کردن نام محصول یک جستجوی سریع تر و دقیق تر روی آنها داشته باشند . شلوغ کردن فرم جستجو بیش از این اندازه اصلا برای ux صحیح نیست .

همچنین جستجو های Ajax نیز میتوانند برای کاربر جالب باشند . یعنی زمانی که کاربر در داخل فیلد جستوی نام محصول ، نامی از محصولی را وارد کرد ، نزدیک ترین محصولات به آن اسم ، در زیر باکس جستجو به کاربر نمایش داده شوند تا بتواند درصورت نمایش محصول مدنظر ، روی آن کلیک کرده و وارد صفحه جزئیات محصول مدنظر شود .

صفحه اصلی فروشگا شما باید دربرگیرنده اصلی‌ترین نیازهای کاربر باشد . اولین قسمتی که میتوانید در محوای اصلی سایت خود قرار دهید ، بخش آخرین محصولات یا جدیدترین محصولات است . میتوانید برای مثال 10 مورد از آخرین محصولات اضافه شده به فروشگاه را در قالب یک اسلایدر ( جهت نمایش مرتب در گوشی موبایل ، اسلایدر بودن این قسمت ها بهتر است ) نمایش داده و یک گزینه ” نمایش تمامی محصولات ” نیز در قسمتی از این بخش مدنظر قرار داده شود چراکه کاربر باید قادر باشد تا تمامی محصولات جدید فروشگاه را مشاهده کند .

بخش مهم بعدی قسمت محصولات پرفروش است . شما به این ترتیب حس اطمینان و اعتماد را در مخاطب خود ایجاد خواهید کرد تا تشخیص دهند کدام محصولات از نظر جمعی خریداران ، مناسب بوده و اطمینان خرید ایجاد می کند . این گزینه بیشتر برای مواردی است که کاربر شما در مورد خرید محصول مردد است و شما میتوانید از طریق نمایش این محصول در دسته پرفروش ها ، اطمینان خاطر را به او ارائه کنید ( البته محصولات پرفروش باید حقیقتا بر اساس میزان فروش آنها در قالب سایت برنامه نویسی شود ) .

قسمت دسته بندی تصویری یا دسترسی سریع نیز میتواند به کاربر شما در رسیدن سریع تر به هدف ، بسیار کمک کند . معمولا دسه بندی های اصلی در یک فروشگاه اینترنتی در صفحه اصلی در قالب دسته بندی تصویری نمایش داده می شوند . برای مثال اگر فروشگاه کالای دیجیتال دارید ، میتوانید بخش گوشی موبایل ، لپ تاپ ، لوازم جانبی کامپیوتر و لوازم جانبی رایانه را به عنوان 4 دسته اصلی در صفحه اصلی وب سایت با تصاویری نمادین از هر دسته نمایش دهید تا کاربر با کلیک روی هردسته ، وارد کلیه محصولات موجود در آن دسته بندی شود و داخل صفحه دسته بندی نیز به کمک فیلتر ها ، به او امکان جستجوی سریع تر روی محصولات آن دسته را ارائه کنیم .

یکی از مهم ترین بخش ها که در تمامی سایت هایی که امکان ورود و ثبت نام دارند اهمیت دارد ، بخش مربوط به ثبت نام در سایت است . شما برای القای یک تجربه کاربری مناسب به مخاطب نهایی خود ، باید ساده ترین راه برای ثبت نام او و استفاده از خدمات سایت را در نظر بگیرید . ساده ترین ، امن ترین و کاربردی ترین روش که میتوان جهت ثبت نام و همچنین اعتبارسنجی حساب های کاربری در سایت مدنظر داشت ، استفاده از سامانه پنل پیامکی یا همان اسمس است .

زمانی که در داخل سایت جهت ثبت نام از شماره موبایل مخاطب استفاده کنید ، هم از نظر اعتبار سنجی اطمینان خاطر ایجاد خواهد شد و هم اینکه شما در بازه های زمانی مختلف ، به حجم زیادی از شماره تماس مشتریان خود دسترسی دارید که میتوانید درصورت وجود جشنواره ، تخفیفات ویژه و … آنها را ازطریق پیامک مطلع کنید . پس تمرکز خود را حتما بر  روی اجرای این سیستم روی وب سایت منعطف کنید . سادگی طراحی فرم های ورود و ثبت نام در سایت نیز بسیار مهم است . شما برای ثبت نام می توانید تها یک فیلد درخواست شماره تماس درنظر بگیرید و کاربر با وارد کردن شماره تماس ، دریافت کدتایید و وارد کردن آن داخل  سایت ، بتواند به حساب کاربری خود دسترسی داشته باشد و مابقی مراحل تکمیل حساب کاربری ، ازجمله تکمیل نام و نام خانوادگی و … از داخل حساب کاربری انجام شود . بنابراین سرعت استفاده کاربر از سایت شما چندین برابر افزایش خواهد یافت .

به همین ترتیب درنظر گرفتن فرم های درخواست اطلاعات لازم و کافی در حین تکمیل پروسه خرید در سایت های فروشگاهی نیز مهم است . زمانی که کاربر محصولات مدنظر خود را به سبد خرید اضافه کرد ، و نهایتا وارد سبد خرید خود شد ، ضمن تایید محصولات موجود در سبد ، وارد بخش تسویه حساب خواهد شد ، در این بخش لازم است تا مشتری شما اطلاعاتی همچون آدرس محل دریافت محصول ، کدپستی و مواردی از این دست را تکمیل کند . دراین بخش توجه داشته باشید که اطلاعات اضافی از مشتری خود دریافت نکنید به این دلیل که تکمیل فرم های طولانی برای کاربر خسته کننده است و حتی احتمال دارد مخاطب پس از افزودن محصولات به سبد ، به دلیل خسته کننده بودن بخش تسویه حساب ، از خرید منصرف شود .

داشتن یک واکنشگرایی اصولی و دقیق در وب سایت ( سازگاری وب سایت با دستگاه هایی همچون موبایل ) در حال حاضر بسیار مهم تر از نمایش سایت در دستگاه هایی همچون لپ تاپ یا سیستم های خانگی است . در حال حاضر بیش از 50% مخاطبین از طریق دستگاه های تلفن همراه وارد وب سایت های مورد علاقه یا مورد نیاز خود می شوند و از این جهت باید به درستی روی نمایش سایت در موبایل و همچنین تبلت کار شود !

به عنوان نمونه های واقعی میتوانید سایت های فروشگاهی بزرگ را در نسخه های موبایل بررسی نموده و الهام های زیادی از بخش طراحی آنها دریافت کنید . داشتن دکمه های خرید محصول در صفحه جزئیات به شکلی چسبان به انتهای صفحه ، یکی از مواردی است که می بایست وجود داشته باشد ، به این دلیل که در حالت موبایل تمامی المان های صفحه به شکل عمودی در زیر هم قرار خواهد گرفت لذا کاربر باید مقدار زیادی در صفحه به سمت پایین حرکت کند تا به دکمه افزودن به سبد خرید برسد ، اما اگر تمام مدت مشاهده محصول ، دکمه افزودن به سبد را در پایین ترین قسمت صفحه گوشی خود مشاهده کند ، میتوان به راحتی آن را به سبد خرید خود اصافه کند .

همچنین آیکون سبد خرید نیز در بسیاری از سایت ها به شکل یک آیکون ثابت در نسخه های موبایل در یک گوشه نمایش داده می شود تا کاربر سریعا با کلیک بر روی آن وارد سبد خرید شده و مراحل تسویه حساب را انجام دهد . البته دقت داشته باشید که به دلیل وجود فضای نمایشی کمتر در داخل گوشی ، نباید المان های دسترسی را بیش از اندازه در نظر گرفت به این دلیل که با این کار ساختار و محتوای اصلی صفحه از دید کاربر گم خواهد شد .

فیلد های نام و نام خانوادگی مخاطب ( درصورت عدم تکمیل در بخش پروفایل ) ، آدرس ، کدپستی و نحوه ارسال مهم ترین بخش های لازم در فرم تسویه حساب هستند . قسمت هایی که تاکنون گفته شدند همگی مربوط به بخش های طراحی قالب وب سایت شما است تا کاربر بتواند حس خوبی از مشاهده و استفاده آن دریافت کند . اما بخش های برنامه نویسی نیز اهمیت دارند و به نوعی تکمیل کننده قسمت طراحی هستند .

برای مثال اگر هنگام اتصال کاربر به درگاه پرداخت ، مشکلات متعدد پیش آید ، مخاطب شما ux درستی از سایت شما کسب نخواهد کرد . علاوه بر این ، آپ تایم بودن ( در دسترس بودن سایت در تمامی ساعت شبانه روز ) نیز اهمیت بسیار بالایی دارد . مخاطبین باید هرساعتی به سایت شما دسترسی داشته و بتوانند از امکانات آن استفاده کنند . برای این مورد لازم است تا از سیستم های هاستینگ یا سرور مناسب و پرسرعت استفاده شود . در این مورد از هزینه های بالا اما خدمات باکیفیت ترسی نداشته باشید و هزینه کنید .

سبک بودن برنامه نویسی و طراحی قالب نیز اهمیت بسیاری دارد . اگر کاربر در اولین ورود به سایت شما مجبور به منتظر ماندن به مدت بیش از 5 ثانیه داشته باشد ، معمولا سایت شما را ترک خواهد کرد . بازه استاندارد برای انتظار کاربران در لحظه ورود به وب سایت 3 تا 5 ثانیه است و بیش از این مقدار معمولا ux مناسبی را ایجاد نخواهد کرد .

چه مواردی موجب تخریب تجربه کاربری خواهد شد

پس در این قسمت بخوبی متوجه شدید که منظوراز ux چیست و چه مواردی در مجموع می توانند برروی داشتن یک ux خوب تاثیر گذار باشند . اجرای یک ux خوب مستلزم تجربه بسیار بالا است و حتی در شرکت های بزرگ ، شخصی به عنوان متخصص بخش ux استخدام می شوند تا بتوانند بهترین تجربه کاربری را برای یک وب سایت ایجاد کنند .

یکی از مواردی که به شدت برروی تخریت ux سایت شما اثرگذار است ، ایجاد تغییرات متعدد و بزرگ در بازه های زمانی کوتاه است ! اما این جمله به چه معنی است ؟ برای مثال کاربر امروز وارد سایت شما می شود و لینک ” تماس با ما ” را در منو اصلی سایت مشاهده می‌کند . پس از یک هفته شما اقدام می کنید تا منو تماس با ما را از منو اصلی و بالای سایت برداشته و در انتهای سایت و مثلا در فوتر سایت قرار دهید . اگر کاربر و مخاطب همیشگی سایت شما ، پس از تغییر محل منو تماس با ما ، وارد سایت شما شود ، دیگر به منو تماس با ما در بخش بالای سایت دسترسی ندارد و تا زمانی که متوجه شود این لینک به پایین ترین بخش سایت منتقل شده است شاید 10 الی 20 دقیقه زمان لازم باشد .

این چنین تغییراتی مخاطب را گیج خواهد کرد و تصویر خوبی از سایت شما در ذهن او ایجاد نخواهد شد . اگر قصد دارید تا درسایت خود تغییرات ظاهری انجام دهید ، بهتر است تا این تغییرات را در یک چک لیست آماده کنید و نهایتا تمامی این موارد را در یک تغییرات کلی برروی سایت خود اعمال کنید . البته میتوانید به میزان زمانی که برای تغییر لازم است (مثلا 1 روز) سایت را در حالت بروز رسانی قرار دهید تا کاربران نیز در حین انجام تغییرات داخل سایت ، اذیت نشوند .

معمولا بازه های زمانی برای تغییر قالب و ظاهر سایت که به شکل کلی انجام می شود بازه های 3 الی 5 ساله است ، یعنی کاربران باید به مدت 3 تا 5 سال به ظاهری که از سایت شما مشاهده می کنند عادت کنند . اگر امکانات بیشتری به سایت اضافه می شود ( برای مثال بخش خرید اقساطی ) میتوانید با بنر های مناسب داخل سایت اطلاع رسانی کنید . استفاده از پنجره های پاپ آپ و اذیت کننده برای کاربر معمولا خوشایند نیست و میتوانید بجای پنجره های بزرگ ، از اعلان های کوچکتر و شکیل تر استفاده کنید . طراحی بیش از حد ساده یا بیش از حد پیچیده نیز هردو باعث تخریب ux خواهد شد .

توجه داشته باشید که استفاده از تصاویر در داخل محتوای سایت برای مثال بخش هایی همچون مقالات ، محصولات ، اسلایدر و بنر و … باید به شکلی باکیفیت و با حجم مناسب تهیه شود . بهینه سازی تصاویر تاثیر بسزایی در افزایش سرعت سایت و عدم معطلی مخاطب نهایی دارد .

استفاده از فایل های فلش ( Flash ) جهت پخش ویدیو یا فایل های مدیا اصلا درست نیست و اکنون سایت های استفاده کنند از تکنولوژی فلش ، اعتبار کمتری دارند . html5 امروزه کار با فایل هایی همچون ویدئو و صوت را بسیار ساده تر می کنند .

اگر سایت شما نوپا است و قصد دارید تا ux سایت خود را تست کنید ، بهتر است از چندنفر که با نحوه کار با سایت های اینترنتی آشنایی دارند بخواهید تا از سیستم شما استفاده کنند ، در این صورت اصلی ترین مشکلات و مواردی که نیاز به بهبود دارند را میتوانید شناسایی نموده و آن را برطرف کنید . مواردی که روی بهبود ux و همچنین جلوگیری از به مشکل افتادن آن وجود دارند بسیار زیاد است و میتوان ساعت ها درمورد آن صحبت کرد . در این مقاله هدف اصلی این بود که شما با مفهوم ux آشنا شده و با برخی نمونه ها جهت روشن شدن موضوع برخورد کنید تا ماهیت کلی ux را درک کنید . درصورتی که در این مورد سئوالی دارید میتوانید در بخش نظرات همین مقاله با ما به اشتراک بگذارید تا توضیحات لازم خدمتتان ارائه شود .